Zona thần kinh, còn được gọi là giời leo, là một bệnh lý do virus Varicella-Zoster gây ra. Bệnh thường xuất hiện ở người lớn tuổi hoặc những người có hệ miễn dịch suy yếu. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa zona thần kinh, giúp bạn hiểu rõ và bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng.
1. Zona thần kinh là gì?
Zona thần kinh là một bệnh nhiễm trùng da do virus Varicella-Zoster gây ra, cùng loại virus gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi bệnh thủy đậu, virus này không bị tiêu diệt hoàn toàn mà tồn tại ở trạng thái ngủ trong các tế bào thần kinh. Khi hệ miễn dịch suy yếu, virus có thể tái hoạt động, gây ra zona thần kinh.
2. Nguyên nhân gây ra bệnh
2.1. Tái hoạt động của virus Varicella-Zoster
Sau khi mắc thủy đậu, virus Varicella-Zoster vẫn tồn tại trong cơ thể và có thể tái hoạt động khi hệ miễn dịch suy yếu, gây ra zona thần kinh.
2.2. Các yếu tố kích hoạt
-
Tuổi tác cao: Người trên 50 tuổi có nguy cơ cao mắc zona thần kinh.
-
Hệ miễn dịch suy yếu: Người mắc bệnh HIV/AIDS, ung thư, hoặc đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch.
-
Căng thẳng kéo dài: Stress có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho virus tái hoạt động.
-
Chấn thương hoặc phẫu thuật: Có thể làm tổn thương các dây thần kinh, kích hoạt virus.
-
Sốt: Sốt nhẹ hoặc sốt cao.
-
Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi, chán ăn.
-
Đau đầu: Đau đầu nhẹ đến nặng.
-
3. Triệu chứng của bệnh
3.1. Triệu chứng ban đầu
-
Đau, rát, tê: Cảm giác đau hoặc rát ở một vùng da cụ thể, thường là một bên cơ thể.
-
Ngứa: Cảm giác ngứa ngáy trước khi phát ban xuất hiện.
3.2. Phát ban và mụn nước
-
Phát ban đỏ: Xuất hiện sau vài ngày kể từ khi bắt đầu cảm giác đau.
-
Mụn nước: Mụn nước chứa dịch lỏng, sau đó vỡ ra và đóng vảy.
3.3. Các triệu chứng khác
-
4.3. Nhiễm trùng da
Mụn nước bị nhiễm trùng có thể dẫn đến viêm da hoặc nhiễm trùng toàn thân.
-
4.4. Các biến chứng khác
-
Liệt mặt: Nếu zona ảnh hưởng đến dây thần kinh mặt.
-
Viêm não: Trường hợp hiếm nhưng nghiêm trọng
-
5. Chẩn đoán zona thần kinh
5.1. Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng và vùng da bị ảnh hưởng để chẩn đoán zona thần kinh.
5.2. Xét nghiệm
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm dịch từ mụn nước để xác định virus Varicella-Zoster.
6. Điều trị
6.1. Thuốc kháng virus
-
Acyclovir: Giúp giảm thời gian và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
-
Valacyclovir: Hiệu quả tương tự acyclovir nhưng liều dùng ít hơn.
-
Famciclovir: Một lựa chọn khác trong điều trị zona thần kinh.
6.2. Thuốc giảm đau
-
Paracetamol: Giảm đau nhẹ đến trung bình.
-
Ibuprofen: Giảm viêm và đau.
-
Thuốc giảm đau mạnh: Trong trường hợp đau nặng.
6.3. Chăm sóc tại nhà
-
Giữ vùng da sạch sẽ: Tránh nhiễm trùng.
-
Tránh gãi: Để ngăn ngừa nhiễm trùng và sẹo.
-
Sử dụng kem bôi: Giảm ngứa và đau.
7. Phòng ngừa bệnh
7.1. Tiêm vắc-xin
Vắc-xin zona giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và giảm mức độ nghiêm trọng nếu mắc phải.
7.2. Duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh
-
Chế độ ăn uống lành mạnh: Đầy đủ dinh dưỡng.
-
Tập thể dục đều đặn: Tăng cường sức khỏe tổng thể.
-
Giảm stress: Thư giãn, thiền định, yoga.
8. Bệnh ở các nhóm đối tượng đặc biệt
8.1. Người lớn tuổi
Nguy cơ mắc zona thần kinh tăng theo tuổi tác, đặc biệt ở người trên 60 tuổi.
8.2. Phụ nữ mang thai
Zona thần kinh hiếm gặp ở phụ nữ mang thai, nhưng nếu mắc cần được điều trị cẩn thận để tránh ảnh hưởng đến thai nhi.
8.3. Người có hệ miễn dịch suy yếu
Người mắc HIV/AIDS, ung thư, hoặc đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao mắc bệnh.
9. Khi nào cần gặp bác sĩ?
-
Đau dữ dội hoặc kéo dài: Không giảm sau vài ngày.
-
Phát ban lan rộng: Hoặc xuất hiện gần mắt.
-
Sốt cao: Kèm theo phát ban.
-
Hệ miễn dịch suy yếu: Có tiền sử bệnh lý.
