Tự kỷ là căn bệnh ngày càng trở thành mối đe dọa đối với sự phát triển của trẻ đồng thời cũng gây ra nhiều lo lắng cho các bậc phụ huynh. Chính vì vậy, việc phát hiện sớm các dấu hiệu trẻ bị tự kỷ sẽ giúp đưa ra phương pháp điều trị kịp thời để trẻ sớm hòa nhập với cuộc sống xung quanh.
1. Tự kỷ là gì?
Tự kỷ (tiếng Anh: autism) là một hội chứng rối loạn phát triển có liên quan đến sự phát triển chức năng của não, đặc trưng bởi những khiếm khuyết về kỹ năng giao tiếp xã hội, ngôn ngữ hành vi, sở thích bị hạn chế hoặc lặp đi lặp lại.
Chứng tự kỷ thường xuất hiện ở trẻ em, là trẻ có sắc tộc khác, văn hóa và ngôn ngữ khác với nơi chúng sinh sống. Cũng có thể thấy được chứng tự kỷ ở trẻ em trong những hoàn cảnh khác nhau như trong các gia đình giàu có, nghèo khổ hoặc tri thức.
Tự kỷ được chia làm 2 loại:
– Điển hình (bẩm sinh): là loại tự kỷ phát hiện ngay khi trẻ được sinh ra đến trước 3 tuổi, trẻ có biểu hiện phát triển chậm.
– Không điển hình: Trẻ vẫn phát triển bình thường từ 12 – 30 tháng tuổi, nhưng sau đó lại đột ngột không phát triển hoặc thoái triển như mất các kỹ năng đã học được hoặc những dấu hiệu khác.
2. Nguyên nhân gây đến bệnh tự kỷ ở trẻ
Di truyền
Nhiều ý kiến cho rằng gen đóng một vai trò trong sự hình thành và phát triển của bệnh tự kỷ ở trẻ. Sự phát triển thiếu hài hòa của não bộ do một số gen gây ra làm tổn thương não bộ. Các nhà khoa học nghi ngờ rằng gen bị lỗi có thể làm cho một người dễ mắc chứng trẻ tự kỷ hơn khi có thêm các yếu tố khác tác động, chẳng hạn như mất cân bằng hóa học, virus hoặc hóa chất hoặc thiếu oxy khi sinh.
Ảnh hưởng của quá trình mang thai
Trong quá trình mang thai, mẹ tiếp xúc thường xuyên với nhiều chất độc hại như thuốc lá, rượu bia, ma túy… làm tăng nguy cơ bệnh tự kỷ ở trẻ sau khi sinh ra.
Một số nguyên nhân gây bệnh tự kỷ ở trẻ có thể kể đến như do người mẹ mắc virus Rubella trong thời kỳ mang thai, điều này làm cho não của thai nhi kém phát triển, gây ra bệnh tự kỷ ở trẻ.
Một số bệnh lý tuyến giáp gây thiếu hụt tyroxin của người mẹ trong kỳ thai nghén cũng được giới chuyên môn khẳng định làm thay đổi não thai nhi, dẫn tới bệnh tự kỷ ở trẻ.
Nguyên nhân do người mẹ mắc tiểu đường và béo phì, và sử dụng thuốc chống co giật, thalidomide và axit valproic trong khi mang thai.
Yếu tố môi trường
Yếu tố môi trường không thuận lợi làm tăng nguy cơ bệnh tự kỷ ở trẻ như hóa chất độc hại, ô nhiễm môi trường. Trong thời kỳ mang thai là người mẹ sử dụng rượu, bia, chất kích thích gây ra ảnh hưởng đến quá trình phát triển ở trẻ và dẫn đến chứng tự kỷ ở trẻ.
Khi mang thai người mẹ tiếp xúc nhiều với không khí ô nhiễm, đặc biệt là kim loại nặng có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ. Các tác nhân môi trường có thể bao gồm flavonoid trong thực phẩm, khói thuốc lá và hầu hết thuốc diệt cỏ có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ ở trẻ.
Sự giáo dục của gia đình
Gia đình bỏ mặc ít dạy dỗ quan tâm cũng là một trong số những yếu tố dẫn đến bệnh tự kỷ ở trẻ. Gia đình là một nhân tố rất quan trọng trong môi trường gần nhất của trẻ, mọi thành viên trong gia đình đều tiếp xúc với trẻ hàng ngày, kích thích sự phát triển về mọi mặt của trẻ đặc biệt là ngôn ngữ và kỹ năng nhận biết về môi trường xung quanh trẻ và những nhu cầu riêng biệt của trẻ.
Các thành viên trong gia đình chính là người đầu tiên có thể tạo cơ hội giúp trẻ hình thành các quan hệ xã hội, là hình mẫu cho trẻ về cách ứng xử. Cách sống và cách tổ chức cuộc sống trong gia đình tốt sẽ khuyến khích, nuôi dưỡng sự phát triển những tính cách tích cực ở trẻ.
3. Những dấu hiệu tự kỷ ở trẻ ba mẹ cần lưu ý
Tùy vào từng cá nhân mà tự kỷ có những biểu hiện về hình thái và mức độ khác nhau. Thường thấy trong 3 năm đầu đời của trẻ.
Một số biểu hiện bao gồm:
– Không nói chuyện hoặc chậm nói.
– Chỉ ra dấu mà không sử dụng ngôn ngữ.
– Né tránh ánh mắt của người đối diện.
– Không muốn hay không thích người khác đụng chạm vào mình ngay cả cha mẹ hoặc người thân.
– Không bộc lộ cảm xúc ra bên ngoài.
– Không thích chơi đùa với bạn bè hoặc người khác.
– Không có khái niệm về thời gian, không thể đóng vai vào nhân vật khi chơi đùa.
– Kén ăn.
– Khó ngủ.
– Khó tiếp thu thông tin người khác nói.
– Không nhạy cảm với sự đau đớn.
– Giỏi về ghi nhớ hình ảnh.
– Có hứng thú với một số sự vật đặc biệt là màu sắc.
– Hay lặp lại một số câu nghe được trên tivi hoặc từ những người xung quanh một cách vô nghĩa.
– Hay lặp lại câu hỏi thay vì trả lời.
– Hay lặp lại hành động vỗ tay, vẫy tay, đu đưa thân mình…
– Thường đi nhón gót hoặc bước đi với hai ngón chân cái hướng vào trong.
– Khi giận dữ thường cáu gắt đánh người xung quanh.
– Thường lấy tay đập vào đầu, lấy đầu đập vào tường.
XEM THÊM: https://benhvienhungvuong.vn/phac-do-chan-doan-dieu-tri-va-phuc-hoi-chuc-nang-cho-tre-tu-ky/
4. Các phương pháp điều trị tự kỷ ở trẻ
Nếu trẻ tự kỷ nhẹ được kiểm tra, phát hiện và can thiệp sớm thì sự phát triển của trẻ vẫn có thể diễn ra tương đối bình thường, trẻ có thể hòa nhập được với cộng đồng xã hội. Trong trường hợp nặng hơn thì các biện pháp can thiệp và chăm sóc lúc này chỉ có thể giúp trẻ cải thiện phần nào để biết cách giao tiếp hơn.
Điều trị bệnh tự kỷ bằng chế độ quan tâm chăm sóc đặc biệt:
- Trẻ rất cần tình yêu thương và sự quan tâm từ cha mẹ và người thân. Đừng mặc cảm, không chủ quan, không bỏ rơi trẻ và cũng đừng để cho ai kỳ thị trẻ. Cha mẹ hãy kêu gọi sự giúp đỡ của mọi người xung quanh, luôn ở bên con và giành thời gian dạy con.
- Tự kỷ dù nhẹ hay nặng cũng là tổng hợp của các hội chứng, tình trạng suy giảm nhận thức, tương tác xã hội, ngôn ngữ cũng như khả năng giao tiếp, vì vậy công việc chữa trị cần một quá trình lâu dài, kiên trì, bền bỉ cùng sự phối hợp chặt chẽ của cả cha mẹ, gia đình, giáo viên, cộng đồng mới có thể mang lại hiệu quả tốt, chứ không thể chỉ dùng thuốc chữa trị như các bệnh khác.
- Cha mẹ cần phải theo dõi tình trạng tự kỷ của trẻ một cách kỹ càng, trao đổi với bác sĩ, chuyên gia tâm lý, giáo viên mẫu giáo, thực hiện đúng theo những lời khuyên và hướng dẫn trị liệu về việc chăm sóc và giáo dục trẻ.
Với mong muốn chăm sóc tốt hơn sức khỏe tinh thần cho người lớn và trẻ em, Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương có phòng khám nhi chuyên về các dịch vụ thăm khám, phát hiện, điều trị tự kỷ bằng các phương pháp tâm lý, âm nhạc,… mang lại nhiều kết quả tích cực.
Hiện nay ở Việt Nam đã có một số trẻ tự kỷ mức độ nhẹ – trung bình sau khi học ở các trung tâm đã ra học hòa nhập được ở các trường phổ thông. Những trẻ tự kỷ chức năng cao hoặc hội chứng Asperger vẫn đi học hòa nhập bình thường được. Tiên lượng tốt nếu trẻ có trí tuệ cao, ngôn ngữ có chức năng, ít có những triệu chứng hành vi kỳ lạ và được can thiệp sớm.
