1. Ong đốt là chuyện thường gặp nhưng không thể xem nhẹ
Ong đốt là một dạng chấn thương ngoài da phổ biến, phản ứng thông thường bao gồm: đau, sưng, đỏ tại chỗ. Tuy nhiên, với một số người, nọc độc ong có thể gây phản vệ, đe dọa tính mạng.
Theo thống kê của WHO, có khoảng 1–3% dân số có nguy cơ phản ứng dị ứng nghiêm trọng với ong đốt.
2. Phản vệ là gì và tại sao nguy hiểm?
Phản vệ là một phản ứng dị ứng mạnh mẽ, cấp tính và toàn thân của cơ thể với chất gây dị ứng (dị nguyên). Trong trường hợp ong đốt, nọc độc ong là dị nguyên phổ biến.
Nếu không được xử lý kịp thời, phản vệ có thể gây tử vong trong vòng vài phút do suy hô hấp, tụt huyết áp và ngưng tim.
3. Dấu hiệu phân biệt: Phản ứng thông thường và phản vệ do ong đốt
| Phản ứng thông thường | Phản vệ |
|---|---|
| Đau, đỏ, sưng tại chỗ đốt | Sưng toàn thân, ngứa, phát ban |
| Sưng nhẹ quanh vùng đốt | Khó thở, thở rít, khò khè |
| Cảm giác nóng, ngứa nhẹ | Tụt huyết áp, chóng mặt, ngất xỉu |
| Không ảnh hưởng toàn thân | Rối loạn ý thức, tim đập nhanh, trụy mạch |
👉 Lưu ý: Triệu chứng phản vệ thường xuất hiện trong vòng 5–30 phút sau khi bị đốt. Trong một số trường hợp, có thể xuất hiện muộn hơn (1–2 giờ).
4. Các loại ong có nọc độc mạnh cần cảnh giác
-
Ong vò vẽ (Vespa affinis)
-
Ong bắp cày (Vespa mandarinia)
-
Ong đất
-
Ong mật (Apis mellifera) – ít gây phản vệ hơn nhưng vẫn có thể nguy hiểm với người dị ứng.
Những người đã từng bị ong đốt và có phản ứng nghiêm trọng nên tránh tiếp xúc với ong hoàn toàn.
5. Những ai có nguy cơ phản vệ cao khi bị ong đốt?
-
Người có tiền sử dị ứng nặng
-
Người từng bị phản vệ trước đó
-
Người có cơ địa dị ứng (hen, viêm mũi dị ứng, chàm)
-
Trẻ nhỏ, người cao tuổi
⮕ Nên mang theo EpiPen (bút tiêm epinephrine) nếu từng bị phản vệ.
6. Xử lý đúng cách khi bị ong đốt
6.1 Ngay lập tức
-
Rút ngòi ong ra càng sớm càng tốt (dùng vật cứng như thẻ ATM gạt ra, tránh bóp bằng tay).
-
Rửa sạch vùng đốt bằng xà phòng và nước.
-
Chườm lạnh 10–15 phút để giảm sưng, đau.
-
Nằm yên, theo dõi dấu hiệu phản vệ.
6.2 Nếu xuất hiện dấu hiệu phản vệ
-
Gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.
-
Nằm ngửa, nâng chân cao, giữ thông thoáng đường thở.
-
Không ăn uống và di chuyển người bị nạn đến bệnh viện gần nhất
7. Biện pháp phòng ngừa ong đốt
7.1 Tránh khu vực có tổ ong
-
Không phá tổ ong hoặc kích động bầy ong.
-
Tránh mặc đồ màu sáng, dùng nước hoa khi đi vào rừng.
7.2 Sử dụng đồ bảo hộ
-
Mặc áo dài tay, mang giày kín, đội mũ lưới khi đi rừng.
7.3 Lưu ý trong sinh hoạt thường ngày
-
Không để thức ăn ngọt hoặc nước ngọt ngoài trời.
-
Không đi chân trần khi ra vườn hoặc bãi cỏ
Ong đốt không đơn giản là chuyện sưng đau vài ngày, mà có thể là một tình huống cấp cứu y tế nghiêm trọng nếu gây ra phản vệ. Việc nhận biết sớm dấu hiệu và xử lý đúng cách sẽ giúp cứu sống người bệnh, đặc biệt trong “thời gian vàng” 5–30 phút sau đốt.
