Theo giáo sư Stephen Davis, Chủ tịch Tổ chức Đột quỵ Thế giới, hơn 2 thập kỷ qua, gánh nặng của đột quỵ đã tăng 26%. Trên 80% trường hợp xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình như ở Việt Nam.

Ở Việt Nam hiện nay do điều kiện kinh tế hạn hẹp nên việc xử trí và quản lý bệnh nhân đột quỵ còn gặp nhiều khó khăn. Kiến thức về tai biến mạch máu não của người dân cũng còn hạn chế. Hậu quả là tỷ lệ bệnh nhân bị di chứng chiếm tới 90%.

Theo giáo sư Nguyễn Văn Thông, nguyên Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, tỉ lệ tử vong do đột quỵ đang có xu hướng giảm nhưng số người bị tàn tật do đột quỵ lại có xu hướng tăng. Nguyên nhân là do số người hiểu đúng cách về thời gian vàng (3 – 4 giờ đầu khi khởi phát đột quỵ) dẫn đến việc đưa bệnh nhân đi cấp cứu muộn, tính mạng giữ được nhưng để lại những tai biến khiến người bệnh trở nên tàn phế.

Các chuyên gia khuyến cáo, khi phát hiện bệnh nhân đột quỵ, cần đưa ngay bệnh nhân đi cấp cứu kịp thời, được xử trí đúng cách tại trung tâm đột quỵ hay cơ sở y tế chuyên môn sẽ giúp giảm tỷ lệ tử vong; giảm số ngày điều trị và giảm di chứng, tăng cơ hội sống không cần giúp đỡ. “Mức độ di chứng phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm và cách thức bệnh nhân được phát hiện, chẩn đoán và điều trị. Nếu bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện trong 3 giờ đầu ngay sau khi bị đột quỵ, và được điều trị thuốc làm tan huyết khối, sự phục hồi sẽ rất khả quan”, GS Thông nói.

Để phòng chống, xử trí bệnh nhân đột quỵ hiệu quả, bệnh nhân phải được đưa đến bệnh viện điều trị sớm và điều trị chuẩn. Bệnh hay bị tái phát, lần sau thường nặng hơn lần trước. Vì thế, nguyên tắc chủ đạo của chăm sóc đột quỵ là phát hiện và chẩn đoán sớm, điều trị đợt cấp, dự phòng biến chứng, vận động sớm và phục hồi chức năng. Cách tốt nhất là phòng ngừa và tránh tái phát. Người bệnh không hút thuốc hay uống nhiều bia rượu, phải chăm chỉ tập thể thao, chế độ làm việc và nghỉ ngơi khoa học… Hạn chế ăn quá nhiều chất đạm và béo. Khi trời lạnh, cần mặc ấm, không tiếp xúc với thời tiết lạnh một cách đột ngột. Nếu thấy các dấu hiệu: Yếu liệt hoặc tê rần ở vùng mặt, tay hoặc chân, đặc biệt là một bên cơ thể, chỉ một tay hoặc một chân. Lú lẫn, rối loạn lời nói hoặc hiểu biết (khó tìm từ hoặc không hiểu từ; nói líu ríu, lắp bắp); Không nhìn thấy ở một hay cả hai mắt, hoặc nhìn một hóa hai; Khó khăn khi bước đi, mất thăng bằng, chóng mặt hoặc khó phối hợp các động tác; nhức đầu dữ dội mà không biết nguyên nhân; suy giảm ý thức nhanh chóng; mất thăng bằng, chóng mặt, nôn, kèm theo nhức đầu. Trong một số trường hợp, người bệnh vẫn còn tỉnh táo, nhưng đa số bị giảm sút tri giác (như lơ mơ, ngủ gà, có thể hôn mê). Bệnh nhân có thể liệt nửa người, liệt mặt và các cơ hầu họng (gây nuốt khó, sặc khi ăn uống, nói khó), tiêu tiểu không tự chủ… cần đưa ngay người bệnh đến bệnh viện cấp cứu.

Hồng Hải