Bệnh nhân B.H.Đ (nam, 21 tuổi, quê ở Phú Xuyên, Hà Nội). Trước hai ngày vào viện, bệnh nhân có biểu hiện sốt cao, đau đầu, buồn nôn, xuất hiện các nốt ban trên da. Bệnh nhân được chuyển đến BVĐK huyện Phú Xuyên, nghi ngờ nhiễm khuẩn liên cầu lợn do trước đó bệnh nhân có ăn tiết canhlợn. Sau đó, bệnh nhân được chuyển thẳng lên BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương ngày 10/2 vừa qua.
Bệnh nhân nhập viện trong trạng thái tri giác lơ mơ, ban xuất huyết hoại tử rải rác trên da, có tình trạng viêm màng não, nhiễm trùng nặng, có dấu hiệu tiền sốc. Qua thăm khám ban đầu, các bác sĩ đã xác định ngay không phải là ban của liên cầu lợn và nghi ngờ bệnh nhân nhiễm não mô cầu. Ngay lập tức, bệnh nhân được cách ly ngay, lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm cho kết quả nhiễm não mô cầu.
Sau hai ngày điều trị tích cực, đến nay 12/2, bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch, hết sốt, các vết ban đã giảm đáng kể, tình trạng bệnh tiến triển tốt. BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng đã thông báo cho hệ thống y tế phòng dịch cấp thuốc dự phòng, xử lý môi trường tại địa phương bệnh nhân mắc bệnh.
Bệnh nhân não mô cầu điều trị tại BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Ảnh: D.Hải.
Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Phó trưởng khoa Cấp cứu – Điều trị tích cực (BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương) cho biết: "Não mô cầu là bệnh lý lây truyền qua đường hô hấp, vi khuẩn não mô cầu cư trú ở vùng hầu họng, khi tiếp xúc thông thường người với người sẽ lây truyền qua nước bọt, dịch tiết đường hô hấp, ho, hắt hơi. Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, nguy cơ cao ở trẻ em và người già do sức đề kháng kém".
Não mô cầu là một loại cầu khuẩn thường xếp thành cặp, “song cặp”, tên khoa học là Neisseria meningitidis. Một số người lành cũng có thể mang vi khuẩn đó ở vùng hầu họng, gặp điều kiện thuận lợi sẽ xuất hiện thành dịch lây lan nhanh chóng.
"Não mô cầu thường gây hai bệnh lý chính là viêm màng não mủ và nhiễm trùng máu do não mô cầu. Cả hai thể này đều nguy hiểm và có thể gây sốc, tử vong nhanh chóng nếu không được điều trị kịp thời. Với bệnh nhân Đ., khi vào viện đã có dấu hiệu viêm màng não mủ rất rõ, có nhiễm trùng huyết kèm theo, các rối loạn trên xét nghiệm khi vào cũng hướng tới tình trạng tiền sốc"- bác sĩ Cấp cho biết thêm.
Do đó, khi phát hiện bệnh nhân não mô cầu cần được cách ly nhanh chóng, sử dụng thuốc kháng sinh phù hợp, càng sớm càng tốt. Khi tiếp xúc với bệnh nhân hoặc ca bệnh nghi ngờ cần mang trang bị phòng hộ đeo găng tay, khẩu trang, rửa tay sau khi tiếp xúc với mầm bệnh. Một số đối tượng đặc biệt khi tiếp xúc với mầm bệnh mà không được phòng hộ cần được hướng dẫn sử dụng thuốc dự phòng.
Ở thể tối cấp, bệnh diễn tiến nhanh, tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân não mô cầu lên đến 60-70%; thể viêm màng não mủ là 30-40% nếu việc điều trị không kịp thời.
Tuy nhiên, một khó khăn trong việc chẩn đoán chính xác bệnh là do vết ban hoại tử trên bệnh nhân não mô cầu rất dễ gây nhầm lẫn với bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn. Vì vậy, các thầy thuốc luôn luôn cảnh giác với loại bệnh này, tránh việc bỏ sót.
Theo nhận định của các bác sĩ, thời gian gần đây bệnh não mô cầu tương đối ít xuất hiện. Từ tháng 4, tháng 5 năm 2013, BV Bệnh Nhiệt đới mới tiếp một bệnh nhân và đã kịp thời thông báo cho hệ thống phòng dịch, khoanh vùng xử lý dịch triệt để, không để xảy ra dịch lớn.
Nên tiêm vaccine phòng bệnh
PGS.TS Nguyễn Văn Kính, GĐ BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, bệnh não mô cầu nguy hiểm ở chỗ chỉ sau vài tiếng đồng hồ, bệnh nhân có thể bị sốc nhiễm khuẩn. Để phòng bệnh, người dân nên chủ động tiêm vaccine phòng bệnh não mô cầu.
Bên cạnh đó, thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, súc miệng, họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường. Thực hiện tốt vệ sinh thông thoáng nơi ở, nơi làm việc. Khi có biểu hiện sốt cao, đau đầu, buồn nôn và nôn, cổ cứng, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị. Khi phạt hiện người nghi ngờ mắc bệnh viêm màng nõ do não mô cầu cần thông báo theo đường dây nóng của y tế địa phương để được điều tra giám sát xử lý kịp thời.
Dương Hải
