1.Sự thu hồi tử cung :
– Tử cung là nơi chứa em bé ,sau khi sanh thì sẽ co nhỏ lại thành một khối chắc nằm trên xương vệ gọi là khối cầu an toàn.
– Theo dõi sự co hồi của tử cung dựa vào đo bề cao tử cung so với bờ trên xương vệ .Đến ngày thứ 6 nó ở giữa khoảng rốn và bờ trên xương vệ đến ngày 12-13 thì không còn sờ thấy trên bụng nữa .Sự thu hồi tử cung ở người con so nhanh hơn ở người con rạ ,ở người cho con bú nhanh hơn ở người không cho con bú .
+Biện pháp giúp tử cung co hồi nhanh sau sanh :
. Cho con bú sớm ,khoảng 30 phút – 1 giờ sau sanh sẽ giúp tử cung co hồi nhanh và mau lên sữa .Mặt khác cung cấp sữa non là nguồn dinh dưỡng quí giá cho trẻ .
.Xoa bóp tử cung ngoài thành bụng .
2.Sản dịch :
-Sản dịch là chất dịch chảy ra ngoài âm hộ trong thời kỳ hậu sản .Từ trong tử cung sản dịch có mùi tanh nồng và vô trùng .Khi chảy ra ngoài nó có thể bị nhiễm bởi các vi khuẩn ở âm đạo và khi đó có mùi hôi ,có thể có lẫn mủ.
.Trong 2-3 ngày đầu : sản dịch có màu đỏ tươi ,sau đó sang đỏ sậm như bã trầu .
.Từ ngày thứ 4- 8 : sản dịch loãng hơn ,lẫn với chất nhày lờ lờ như máu cá.
.Từ ngày thứ 8- 12 :sản dịch là một chất nhày trong và ít đi dần dần .
-Vào khoảng ngày thứ 12 -18 : bà mẹ có thể ra chút máu đỏ tươi từ âm đạo trong 1-2 ngày .Đó là kinh non
-Nếu cho bé bú bình ,kỳ kinh đầu thường có vào khoảng tuần 4-6 sau sanh .nếu cho con bú kỳ kinh đầu thường có từ 6-8 tháng hoặc đến khi cai sữa cho bé .
+Vì lý do này cần có biện pháp tránh thai để khỏi phải bị vỡ kế hoạch .
-Theo dõi lượng sản dịch thông qua băng vệ sinh hàng ngày nếu ra ít không ra hoặc ra quá nhiều thì phải tư vấn bác sĩ ngay.
-Cho con bú sữa mẹ ,vận động sớm vừa phải tùy theo sức khỏe, sẽ giúp tránh ứ động sản dịch ,sản dịch mau hết và tử cung co hồi nhanh .
3.Sự lên sữa và tiết sữa :
-Khi mang thai ở 3 tháng cuối ,thai phụ đã có sữa non .
-Sau sanh lượng sữa non tăng dần lên .Vào khoảng ngày 2-3 ,bà mẹ sẽ có sữa trưởng thành .có nhiều người sẽ cảm thấy vú cương cứng và nhầm là tắt tia sữa .Thực ra .hiện tượng này sẽ hết sau vài lần trẻ bú .Nếu vì thấy sữa mẹ chưa có mà vội cho trẻ bú bình ngay,sau này bé không quen bú mẹ ,khiến vú căng tức sữa ,trẻ không bú và sẽ gây tắt thật.
-Phương án nuôi con bằng sữa mẹ được người ta tuyên truyền không chỉ tốt cho sản phụ mà còn tốt cho cả đứa trẻ và cũng là phương án giúp cơ thể người mẹ nhanh chóng bình phục cả về thể chất lẫn tinh thần
.
4. Vấn đề liên quan đường tiết niệu :
-Tiểu khó ,bí tiểu :Nguyên nhân do đầu thai nhi chèn ép lên bàng quang và niệu đạo trong một thời gian lâu có thể làm liệt bàng quang ,các tổn thương âm hộ -tầng sinh môn đau có thể ức chế ý muốn đi tiểu .
-Dự phòng bí tiểu bằng cách theo dõi đi tiểu sau sanh ,nếu sau vài giờ mà mẹ chưa đi tiểu ,cần đắp ấm ,xoa nhẹ bàng quang và tập ngồi tiểu, tập đi tiểu lại trước khi bàng quang quá căng ,.nếu vẫn không kết qủa phải thông tiểu và tập bàng quang
.
5.Vấn đề liên quan đến vết thương ở âm hộ -tầng sinh môn :
+Tụ máu âm hộ-âm đạo:
-Biểu hiện của khối máu tụ âm hộ- âm đạo là cảm thấy căng tức ở vùng âm đạo tầng sinh môn và đặc biệt là có cảm giác mót rặn.
-Tùy theo mức độ khối máu tụ mà bác sĩ sẽ cho theo dõi hoặc rạch thoát khối máu tụ khâu cầm máu .
+Nhiễm trùng vết may tầng sinh môn :
-Để vết may tầng sinh môn lành tốt thì bà mẹ phải giữ vết may luôn khô sạch .Hằng ngày cần được thăm khám vết may xem có bị sưng đỏ ,đau không ?có tiết dịch hôi không ? khi không có lực ép lên vết may mà bà mẹ vẫn thấy đau đó là dấu hiệu của nhiễm trùng vết may tầng sinh môn.
-Trong thời gian đầu sau sanh ,không nên ngồi nhiều để tránh lực ép lên các mũi khâu ,nên vệ sinh mũi khâu sạch bằng nước ấm sau khi đi vệ sinh.
6.Vấn đề tình dục sau khi sanh :
Vấn đề tình dục sau khi sinh được coi là tế nhị ,làm cho nhiều người phân vân và ít được đề cặp,nhất là những người làm mẹ lần đầu .Lý do đơn giản là sợ đau giống như khi sanh.
Tuy nhiên ,việc làm này cần phải có sự đồng thuận của cả hai ,mọi thao tác phải nhẹ nhàng để tránh gây tổn thương cho phụ nữ ,đây là lý do gây căng thẳng và làm cho phụ nữ sợ giống như tổn thương ,đau khi sanh.
7.Các vấn đề liên quan đến dinh dưỡng:
-Trong sáu tháng đầu sau sanh ,nếu cho con bú thì nhu cầu năng lượng là 2750kcal/ngày ,còn cao hơn cả lúc có thai .Như vậy năng lượng tăng thêm mỗi ngày là 550kcal/ngày.
-Để đáp ứng nhu cầu như trên ,hàng ngày bạn cần ăn thêm :1-2 bát cơm(2 bát cơm tương đương 100g mì ,250g phở,hay 300g bún) 50 -100g thịt heo ,bò ,gà (tương đương 100 -200g tôm ,cá ): 1-2 ly sữa bột :rau xanh và trái cây tươi.
-Để có đủ sữa cho bé bú ,không nên ăn thức ăn quá khô và ram mặn,nên ăn đủ nước canh ,nước súp ,uống đủ nước 1,5 -2 lít /ngày .Dù bạn không cho con bú trong tháng đầu vẫn cho an uống đầy đủ như trên để cơ thể phục hồi sau một cuộc sanh.
-Ăn uống cần đầy đủ ,cân đối ,tránh tập tục kiêng khem quá nhiều thực phẩm cần thiết trong ăn uống .
-Tránh để táo bón bằng cách ăn nhiều rau ,trái cây,uống nước.
8.Chú ý về tắm giặt:
-Sau khi sanh không nên kiêng tắm ,tắm giặt sớm làm sạch các tế bào chết trên da giúp da sáng khỏe .Tắm bằng nước ấm trong phòng kín,cũng có thể tắm bằng nước ấm và nước lạnh để giúp máu tuần hoàn tốt .
-Nhiệt độ phòng ngủ nên duy trì ở mức 25 độ C ,phù hợp cho cả mẹ lẫn con .
-Phụ nữ sau sanh nên tập những bài thể dục nhẹ nhàng ,những bài tập này sẽ giúp co khít cơ niệu đạo,cơ âm đạo ,tránh bị són tiểu sau này.
9.Vấn đề tâm lý sau sanh:
-Ngoài các dấu hiệu kể trên ,phụ nữ sau khi sanh còn thay đổi về cảm xúc ,dễ xúc động ,vui buồn thay đổi đột ngột ,khóc vô cớ ,dễ bị kích thích ,mất cảm giác ngon miệng hoặc khó ngủ.
-Để tránh các vấn đề tâm lý này ngoài thuốc các thành viên trong gia đình cần tạo ra bầu không khí vui tươi ,chăm chút cho bé mới sanh để bà mẹ cảm thấy an tâm
BS.CKI.PHẠM THỊ THU TRANG
KHOA SẢN – BVĐK TỈNH BÌNH DƯƠNG
