Khối u tuyến thượng thận bắt đầu khi các tế bào khỏe mạnh thay đổi và phát triển ngoài tầm kiểm soát, tạo thành một khối. Một khối u có thể là ung thư hoặc lành tính. Khối u ung thư là khối u ác tính và nó có thể phát triển, di căn sang các bộ phận khác của cơ thể. Một khối u lành tính có thể phát triển nhưng sẽ không lan rộng.
Khối u hình thành khi một nhóm các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát,và khối u đó có thể là ung thư hoặc không. U tuyến thượng thận không phải là ung thư.
KHỐI U TUYẾN THƯỢNG THẬN LÀ GÌ?
U tuyến thượng thận lành tính là những khối u không gây ung thư hình thành trong tuyến thượng thận. Là một phần của hệ thống nội tiết, tuyến thượng thận sản xuất ra các hormone gần như mọi cơ quan và mô trong cơ thể. Cơ thể có hai tuyến thượng thận, một tuyến nằm trên mỗi quả thận. Mỗi tuyến chứa hai loại mô: vỏ não và tủy. Các khối u tuyến thượng thận lành tính phát triển ở vỏ não cũng được gọi là u tuyến thượng thận.
Hầu hết các khối u tuyến thượng thận lành tính không gây ra triệu chứng và không cần điều trị. Nhưng đôi khi những khối u này tiết ra hormone mức độ cao có thể gây ra các biến chứng. Các hormone phổ biến nhất có thể được tiết ra quá mức là aldosterone và cortisol từ vỏ não và hormon adrenalin từ tủy. Trong những trường hợp này, điều trị khối u tuyến thượng thận lành tính có thể bao gồm phẫu thuật hoặc thuốc.
NGUYÊN NHÂN KHỐI U TUYẾN THƯỢNG THẬN
Các bác sĩ chưa tìm ra nguyên nhân gây ra u tuyến thượng thận. Tuy nhiên, những người có nhiều khả năng mắc bệnh nếu họ có một số điều kiện di truyền, như:
- Bệnh đa nang adenomatous (FAP). Đây là một tình trạng hiếm gặp đặc trưng bởi sự hiện diện của hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn polyp không ung thư (tăng trưởng) trong ruột già và đường hô hấp trên.
- Nhiều tuyến nội tiết (MEN1). Trong rối loạn di truyền hiếm gặp này, các khối u không ung thư hình thành trong hệ thống nội tiết. Đó là một mạng lưới các tuyến sản xuất và giải phóng hormone giúp kiểm soát nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể.
TRIỆU CHỨNG U TUYẾN THƯỢNG THẬN
Thông thường, người bệnh sẽ không biết sự hiện diện của một trong những khối u này. Nhiều trường hợp bệnh nhân có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi tình cờ phát hiện khối u thông qua việc kiểm tra cho một vấn đề sức khỏe khác.
Mang một khối u tuyến thượng thận không đồng nghĩa là bạn bị ung thư tuyến thượng thận. Vì vậy, bác sĩ có thể sẽ cho xét nghiệm nước tiểu và máu để kiểm tra nồng độ hormone và có thể thực hiện các xét nghiệm hình ảnh để đưa ra kết luận chính xác.
CÁC LOẠI U TUYẾN THƯỢNG THẬN
Một khối u tuyến thượng thận đôi khi có thể sản xuất quá nhiều hormone. Khi đó, khối u được gọi là “khối u hoạt động”. khối u tuyến thượng thận không sản xuất hormone được gọi là “khối u không hoạt động”.
Các khối u tuyến thượng thận chức năng có thể sản xuất bất kỳ hormone nào được tạo ra trong tuyến thượng thận. Trong một số trường hợp hiếm hoi, chúng có thể sản xuất nhiều hơn 1 loại hormone.
Phần này chủ yếu tập trung vào các khối u tuyến thượng thận nguyên phát. Một khối u tuyến thượng thận nguyên phát bắt đầu trong một tuyến thượng thận. Một khối u tuyến thượng thận cũng có thể là kết quả của một bệnh ung thư bắt đầu ở một cơ quan khác, chẳng hạn như phổi và sau đó di căn đến tuyến thượng thận thông qua một quá trình được gọi là di căn.
Các khối u tuyến thượng thận nguyên phát bao gồm:
U vỏ thượng thận (Adenoma)
Đây là loại phổ biến nhất của khối u tuyến thượng thận. U tuyến còn được gọi là u tuyến vỏ thượng thận. Nó là một khối u không phải ung thư của vỏ thượng thận và có thể hoạt động hoặc không hoạt động.
Một u tuyến nhỏ không gây ra triệu chứng và không sản xuất hormone quá mức thường không cần điều trị. Adenoma sản xuất hormone quá mức được gọi là aldosteronoma nếu nó sản xuất hormone huyết áp gọi là aldosterone. Adenoma tạo ra quá nhiều cortisol dẫn đến một hội chứng Cushing. Đây là hội chứng có đặc điểm là tăng cân, dễ bầm tím, huyết áp cao và đái tháo đường.
Khối u tuyến thượng thận nguyên phát rất hiếm gặp. Độ tuổi trung bình của một người được chẩn đoán mắc khối u tuyến thượng thận là 46 tuổi. Tuy nhiên, những khối u này có thể gặp ở mọi lứa tuổi.
Ung thư biểu mô vỏ thượng thận
Ung thư biểu mô vỏ thượng thận bắt đầu ở vỏ thượng thận. Loại u ác tính này hiếm gặp, nhưng là loại phổ biến nhất của khối u tuyến thượng thận ung thư. Ung thư biểu mô vỏ thượng thận còn được gọi là ung thư biểu mô vỏ thượng thận có tỷ lệ khá khiêm tốn, cứ khoảng 1 triệu người mới có 1-2 người phát triển ung thư biểu mô vỏ thượng thận Ung thư biểu mô vỏ thượng thận có thể là một khối u hoạt động hoặc không hoạt động. Nếu khối u đang hoạt động, nó có thể sản xuất nhiều hơn 1 loại hormone.
Mỗi năm, ước tính có khoảng 600 người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư biểu mô vỏ thượng thận. Loại ung thư này ít phổ biến hơn nhiều so với u tuyến thượng thận.
U nguyên bào thần kinh
Đây là một loại ung thư thường gặp hơn ở trẻ em và nó có thể bắt đầu từ tủy thượng thận.
U tủy thượng thận
Loại u thần kinh nội tiết này thường bắt đầu ở tủy thượng thận và được đặc trưng bởi huyết áp cao, tim đập nhanh và đổ mồ hôi.
XEM THÊM: TỔNG HỢP CÁC DẤU HIỆU UNG THƯ TUYẾN GIÁP GIAI ĐOẠN ĐẦU
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN U TUYẾN THƯỢNG THẬN
Các bác sĩ sử dụng nhiều xét nghiệm để tìm hoặc chẩn đoán khối u. Họ cũng thực hiện các xét nghiệm để tìm hiểu xem một khối u có phải là ung thư hay không và nếu có, liệu nó có di căn sang phần khác của cơ thể từ nơi nó bắt đầu hay không. Nếu điều này xảy ra, nó được gọi là di căn. Một số xét nghiệm cũng có thể xác định phương pháp điều trị nào có thể hiệu quả nhất.
Các xét nghiệm bao gồm:
Xét nghiệm máu và nước tiểu
Xét nghiệm máu và nước tiểu giúp đo lượng hormone tuyến thượng thận, từ đó có thể cho bác sĩ biết khối u là chức năng hay không hoạt động. Cũng có thể cần lấy mẫu nước tiểu 24 giờ.
Trước khi làm thử nghiệm này, người bệnh nên cho bác sĩ biết về bất kỳ loại thuốc nào mình đang sử dụng, ngay cả thuốc không kê đơn, vitamin và thảo dược bổ sung. Đây là thông tin này là cần thiết để diễn giải chính xác kết quả của xét nghiệm này.
Sinh thiết
Sinh thiết là loại bỏ một lượng nhỏ mô để kiểm tra dưới kính hiển vi. Nếu bác sĩ nghi ngờ rằng ung thư đã di căn đến tuyến thượng thận từ một bộ phận khác của cơ thể, sinh thiết có thể được thực hiện để tìm ra nơi ung thư bắt đầu, điều này có thể giúp bác sĩ lập kế hoạch điều trị.
Chụp CT hoặc CAT
Chụp CT chụp ảnh bên trong cơ thể bằng cách sử dụng tia X chụp từ các góc độ khác nhau. Sau đó, một máy tính sẽ kết hợp những bức ảnh này thành một hình ảnh 3 chiều chi tiết cho thấy bất kỳ sự bất thường hoặc khối u nào.
Đôi khi, một loại thuốc nhuộm đặc biệt được gọi là môi trường tương phản được đưa ra trước khi quét để cung cấp chi tiết tốt hơn trên hình ảnh. Thuốc nhuộm này có thể được tiêm vào tĩnh mạch của bệnh nhân thông qua đường truyền tĩnh mạch ngoại vi (IV). Đường này là một ống nhựa ngắn, được đưa vào tĩnh mạch cho phép nhóm chăm sóc sức khỏe truyền thuốc hoặc chất lỏng.
Chụp cộng hưởng từ
MRI sử dụng từ trường, không phải tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết của cơ thể. MRI cũng có thể được sử dụng để đo kích thước của khối u. Một loại thuốc nhuộm đặc biệt được gọi là môi trường tương phản được đưa ra trước khi quét để tạo ra hình ảnh rõ ràng hơn. Thuốc nhuộm này có thể được tiêm vào tĩnh mạch của bệnh nhân hoặc tiêm dưới dạng viên thuốc để nuốt.
Quét metaiodobenzylguanidine (MIBG)
MIBG là một chất hóa học tương tự như adrenaline sẽ tích tụ trong khối u thần kinh nội tiết. Chụp MIBG có thể cho thấy một khối u của tủy thượng thận có thể không hiển thị trên phim chụp X-quang. Quá trình quét diễn ra trong 2 ngày liên tục. Vào ngày đầu tiên, một mũi tiêm MIBG được tiêm vào cánh tay. Vài giờ sau, các bức ảnh được chụp bằng một máy ảnh đặc biệt có thể cho biết MIBG đã thu thập được liệu có hoặc vị trí trong cơ thể hay không. Sáng hôm sau, nhiều ảnh hơn sẽ được chụp và quá trình này có thể được lặp lại nếu cần.
Lấy mẫu tĩnh mạch thượng thận (AVS)
Trong một số trường hợp hiếm hoi, bệnh nhân có thể có các triệu chứng của khối u sản xuất hormone, nhưng chụp CT hoặc MRI có thể không xác định được khối u hoặc bệnh nhân có thể có các khối nhỏ trên cả hai tuyến thượng thận.
Trong những trường hợp như thế này, bác sĩ X quang can thiệp có thể xét nghiệm máu từ các tĩnh mạch của mỗi tuyến thượng thận. Máu từ mỗi tuyến được xét nghiệm để xác định xem liệu có thêm hormone từ tuyến thượng thận cùng với khối u hay không. Thủ tục này chỉ được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa và được thực hiện tại một trung tâm X quang đặc biệt.
Chụp cắt lớp phát xạ positron DOTATATE (PET) hoặc chụp PET-CT
Chụp PET thường được kết hợp với chụp CT, được gọi là chụp PET hoặc PET-CT. Trong quá trình thử nghiệm này, một lượng nhỏ thuốc phóng xạ, được gọi là chất đánh dấu, được tiêm vào tĩnh mạch của bệnh nhân. Cơ thể sau đó được quét để xác định vị trí phóng xạ đã tích tụ trong cơ thể.
Tuy nhiên, lượng bức xạ trong chất này quá thấp để có thể gây hại. Đối với u pheochromocytoma được nghi ngờ là di truyền, tái phát hoặc ở nhiều vị trí, chụp PET đặc biệt bằng cách sử dụng một hợp chất đặc biệt gọi là DOTATATE được thực hiện. Đây là cách quét mới hơn rất hữu ích trong việc đánh giá các điều kiện này. Tìm hiểu thêm về pheochromocytoma.
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ U TUYẾN THƯỢNG THẬN
Các lựa chọn và khuyến nghị điều trị phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm loại và giai đoạn của khối u, các tác dụng phụ có thể xảy ra, sở thích và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
Phẫu thuật
Đây là việc loại bỏ khối u và một số mô lành xung quanh trong quá trình phẫu thuật nếu cần thiết.
Cắt bỏ tuyến thượng thận là phẫu thuật cắt bỏ tuyến thượng thận có khối u. Điều này có thể cần thiết để điều trị khối u tuyến thượng thận.
Nếu khối u nhỏ và dựa trên kích thước của nó hoặc cách nhìn trên phim chụp cắt lớp, không có bằng chứng cho thấy nó là ung thư, thì có thể phẫu thuật nội soi. Phẫu thuật nội soi có thể được thực hiện từ bụng hoặc sau, tùy thuộc vào vị trí của khối u và kinh nghiệm của bác sĩ.
Các liệu pháp sử dụng thuốc
Thuốc có thể được đưa qua đường máu để tiếp cận các tế bào khối u khắp cơ thể nhằm tiêu diệt các tế bào khối u. Đây được gọi là liệu pháp toàn thân. Thuốc cũng có thể được dùng tại chỗ, tức là khi thuốc được bôi trực tiếp vào khối u hoặc giữ ở một phần cơ thể.
Thuốc thường được đưa qua ống tiêm tĩnh mạch (IV) được đặt vào tĩnh mạch bằng kim tiêm hoặc dưới dạng viên thuốc hoặc viên con nhộng được nuốt (uống).
Liệu pháp hormone
Vì khối u tuyến thượng thận có thể sản xuất dư thừa hormone, bác sĩ có thể kê nhiều loại thuốc khác nhau để kiểm soát mức độ của các hormone này trước, trong hoặc sau khi điều trị khác. Ví dụ, sau khi phẫu thuật ung thư biểu mô vỏ thượng thận sản xuất hormone, bệnh nhân có thể cần dùng thuốc để ngăn chặn tác động của cortisol dư thừa. Một số loại thuốc này bao gồm metyrapone (Metopirone), metyrosine (Demser), spironolactone (Aldactone) và streptozotocin (Zanosar).
XEM THÊM: UNG THƯ PHỔI VÀ DẤU HIỆU NHẬN BIẾT
Hóa trị
Hóa trị là việc sử dụng thuốc để tiêu diệt các tế bào khối u, thường là bằng cách giữ cho các tế bào ung thư không phát triển, phân chia và tạo ra nhiều tế bào hơn. Loại thuốc hoá trị thường là Mitotane (Lysodren). Đây là một loại thuốc dùng để điều trị ung thư ở vỏ thượng thận. Nó làm giảm lượng adrenocorticoid được sản xuất bởi vỏ thượng thận.
Xạ trị
Xạ trị là việc sử dụng tia X năng lượng cao hoặc các hạt khác để tiêu diệt các tế bào khối u. Trong một số trường hợp rất hiếm, khối u tuyến thượng thận cần xạ trị.
Chăm sóc giảm nhẹ
Tập trung vào việc cải thiện cảm giác của người bệnh trong quá trình điều trị bằng cách quản lý các triệu chứng và hỗ trợ bệnh nhân và gia đình của họ với các nhu cầu khác, không liên quan đến y tế.
U tuyến thượng thận ít phổ biến và nó bao gồm cả u lành hoặc ung thư. Các u lành dễ dàng được điều trị, trong khi các khối u ác tính thường có tiên lượng kém. Do đó, việc phòng ngừa trở nên quan trọng hơn là điều trị. Người bệnh nên cảnh giác trước bất cứ triệu chứng nào và nên tới bệnh viện thăm khám.
Để đặt lịch khám tầm soát ung thư cũng như các bệnh khác với các chuyên gia giàu kinh nghiệm của Hệ thống y tế Hùng Vương, xin vui lòng liên hệ tổng đài 18009415.
