Vẹo cổ cấp theo y học cổ truyền được mô tả trong chứng kiên thống, lạc chẩm…. Bệnh do phong hàn, do khi nằm gối đầu cao hoặc gối đầu ở một tư thế kéo dài, hoặc do gối cứng quá…. Làm cho khí huyết không lưu thông, tắc trở kinh lạc dẫn đến đau (Thống). Bệnh do trúng phong hàn gặp nhiều hơn. Bệnh biểu hiện như mô đã mô tả ở trên. Nếu do trúng phong hàn có biểu hiện: toàn thân hơi sợ lạnh, rêu lưỡi trắng, mạch phù. Phương pháp chữa: khu phong tán hàn, thông kinh hoạt lạc, chỉ thống. Kinh mạch thông thì hết đau (thông thì bất thống), cử động đầu cổ trở lại bình thường.
Phương pháp chữa: Từ đơn giản cho đến chuyên khoa.
- Đầu tiên có thể dùng dầu gió, dầu xoa, rượu xoa bóp: Xoa vùng vai gáy. Có thể lấy lá ngải cứu, lá khúc tần, lá lốt có thể dùng một loại hoặc hai ba loại cũng được. Thái nhỏ sao nóng, trước khi lấy ra cho thên một ly rượu trắng đảo đều rồi lấy ra gói lại, đem chườm vùng vai gáy. Cũng có thể dùng muối, cám gạo sao nóng gói lại chườm vùng vai gáy. Chú ý không được gây bỏng cho bệnh nhân.
- Xoa bóp vùng vai gáy, dùng ngón cái, ngón trỏ bật cơ vai gáy.
- Day bấm các huyệt vùng vai gáy: huyệt phong trì, kiên tỉnh, thiên tông, a thị huyệt, giáp tích C6, C7, D1, D2. Bấm huyệt đặc hiệu là huyệt huyền chung
(huyệt tuyệt cốt) bên bệnh. Bấm huyệt lạc chẩm cũng rất đặc hiệu.
- Điều trị bằng tia hồng ngoại: Dùng đèn hồng ngoại chiều vào vùng vai một đến hai lần trong ngày, mỗi lần 20 phút. Chú ý không chiếu đèn trực tiếp vào gáy bệnh nhân.
- Cứu các huyệt: Dùng ngải nhung cuốn lại như điếu thuốc lá rồi cứu các huyệt trên. Nếu không có ngải nhung thì dùng hương đen ba nén chập lại đốt cứu các huyệt kể trên. Cứu làm sao cho da tại các huyệt hồng lên là được. Chú ý không được gây bỏng, nếu có nốt phổng thì hiệu quả sẽ giảm vì làm mất tân dịch, phong hàn dễ thâm nhập vào nốt chợt loét do bỏng.
- Điện châm: Ôn châm, hoặc điện châm các huyệt kể trên đều được. Cần châm huyệt huyền chung ( huyệt tuyệt cốt)
- Châm loa tai lưu kim ( Nhĩ châm) : Châm các điểm huyệt: cột sống cổ, điểm vai, điểm thần môn, điểm giao cảm …
- Châm mặt, châm mũi (điện châm, tỵ châm): điểm cổ gáy, vai…. Thực tiễn trong điều trị: Chỉ cần day, xoa bóp, điểm các huyệt, huyệt huyền chung kết hợp với bệnh nhân tập quay cổ thì chỉ một hai ngày cơ bản đã ổn định, nếu bệnh nhân đến ngay ngày đầu bị bệnh.
- Tại các cơ sở chuyên khoa có thể kết hợp dùng thêm thuốc nam:
Bài 1:
Quế chi08 gamKê huyết đằng12 gam
Bạch chỉ08 gamÝ dỹ12 gam
Tang chi (cành dâu) 12 gamUất kim08 gam
Sinh khương04 gamThiên niên kiện: 08gam
Ngày một thang sắc uống.
Bài 2:
(Bài cổ phương: Quên tý thang)
Khương hoạt 08 gamĐương quy vỹ12 gam
Độc hoạt08 gamTrích thảo06 gam
Xích thược12 gamSinh khương04 gam
Khương hoàng12 gamĐai táo12 gam.
Hoàng kỳ chế 16 gam
Ngày một thang sác uống. Hai lần / ngày.
- Phòng bệnh:
- Nằm nên lựa chọn gối phù hợp, không nên gối đầu cao quá hoặc thấp quá.
Cũng không nên gối đầu gối cứng quá. Cần thay đổi tư thế nằm để thay đổi tư thế gối đầu.
- Hạn chế cho quạt thẳng vào vùng vai gáy.
